नाटक नाटक

नाटक बघण्याची आवड मला कशी, का आणि कधीपासून लागली हे आता मलाच आठवत नाही. पण लागली एव्हढं मात्र नक्की. वर्षातून किमान २-३ तरी नाटकं बघितल्याशिवाय राहवत नाही. अर्थात आधी परीक्षण वाचल्याशिवाय कुठलंही नाटक बघायला धजावत नाही. अपवाद नुकतं पाहिलेलं हेम्लेट. अर्थात त्याचं कथानक माहित होतं आणि कलाकार चांगले आहेत म्हणून हे धाडस केलं म्हणा.

ह्या वर्षीचं पाहिलेलं पाहिलं नाटक म्हणजे 'संगीत सौभद्र'. काही वर्षांपूर्वी कोणी मला तू 'संगीत' नाटक पाहणार असं सांगितलं असतं तर मी त्याला किंवा तिला वेड्यात काढलं असतं. पण ह्या वर्षाच्या सुरुवातीला केलेल्या अनेक निश्चयांपैकी एक म्हणजे निदान एक तरी संगीत नाटक पाहायचंच. सौभद्र म्हणजे महाभारतातल्या अर्जुन-सुभद्रा प्रेमविवाहावरआधारित. म्हणजे कथानक तसं परिचयाचं. शास्त्रीय संगीतातलं मला फारसं काही कळत नसल्याने आनंद भाटे आणि राहुल देशपांडे ही नावं फक्त ऐकून माहित. तरी धीर करून तिकीट बुक केलं. सोबत आलेल्या मैत्रिणीला 'माझा डोळा लागला तर उठव' हेही बजावून झालं. पण मजा अशी की नाटक पाहताना डोळा अजिबात लागला नाही. हे खरं की शास्त्रीय संगीतातलं कळतं अश्या एखाद्या व्यक्तीइतकं मी नाटक नसेल एन्जोय केलं. पण तरी माझ्या परीने मी नाटकात गुंतले. आश्चर्य म्हणजे त्यातली १-२ अपवाद वगळता बहुतेक सगळी पदं - राधाधर मधुमिलिंद, प्रिये पहा, नभ मेघांनी आक्रमिले, नच सुन्दरी करू कोप, वद जाऊ कुणाला शरण - मी लहानपणी ऐकलेली होती. रेडिओवर ऐकली असणार हे नक्की कारण घरात कोणाला शास्त्रीय संगीताची आवड वा जाण नव्हती. मला सगळ्यात काम आवडलं ते कृष्ण झालेल्या आनंद भाटे ह्यांचं. अभिनय पेशा असलेल्या नटासारखा सराईत अभिनय नसला तरी कृष्णाचा खटयाळपण, कावेबाजपण आणि धूर्तता त्यांनी व्यवस्थित साकार केली. त्यामानाने अर्जुन झालेल्या अंगद म्हसकरला वाव थोडा कमीच मिळाला. सुभद्रा आणि रुक्मिणी बनलेल्या अभिनेत्री भूमिकेच्या वयाचा विचार करता बर्याच थोराड वाटत होत्या. बलराम झालेल्या अभिनेत्याचं काम मात्र मला खूप आवडलं. कदाचित तो एकही पद गायला नाही म्हणून असेल :-) एकुणात आयुष्यातलं पहिलंवहिलं संगीत नाटक मी पचवलं.

आणि मग दुसरं संगीत नाटक बघायचं ठरवलं. टेक्निकली 'देवबाभळी' हे संगीत नाटक नव्हे. त्यात संत तुकारामांचे अभंग संगीतबध्द करून वापरले आहेत. तुकारामांची बायको आवडी/आवली आणि विठ्ठलाची बायको रखुमाई ह्या दोन स्त्रियांनी पेलून धरलेलं हे नाटक. आवली तुकारामांच्या विठ्ठलभक्तीमुळे आणि त्यांच्या संसारात होणार्या दुर्लक्षामुळे त्रासलेली, आयुष्यातल्या अडचणी एकटीने सोडवताना गान्जलेली तर रुक्मिणी सदोदित भक्तांचा विचार करणाऱ्या नवर्यावर चिडून दिंडीरवनात निघून गेलेली. नवर्याला दुपारी जेवण द्यायला निघालेल्या गर्भार आवलीच्या पायात बाभळीचा काटा मोडतो आणि तो काढण्याच्या यत्नात ती ठेचकाळून पडून बेशुध्द होते. तिला सावरायला ती ज्याची 'काळतोंड्या' म्हणून निर्भत्सना करत असते तो विठ्ठलच धावून येतो. आणि मग तिची काळजी घ्यायला तो रखुमाईला सांगतो. आवलीच्या घरी येऊन तिच्या घरातलं स्वयंपाकपाणी, झाडलोट करत तिची शुश्रुषाही करणाऱ्या रखुमाईचं आणि तिचं एक वेगळं नातं जुळतं. दोन बायका एकत्र आल्या की त्यांच्यात खटके उडणारच. तसे ते उडतात पण तरी एका परीने त्यांच्या दु:खाची जात एकच असते. तो धागा कुठेतरी जुळतो. कधी शब्दांनी संवाद होतो तर कधी शब्दांशिवाय. दोघींना आपल्या वागण्यातल्या चुका कळतात, कसं जगावं ते कळतं, गैरसमजुतींचं मळभ विरतं. आवलीचा पाय बरा होतो आणि रखुमाईच्या मनातली जखमसुध्दा.

मला हे नाटक 'संगीत सौभद्र' पेक्षाही जास्त आवडलं. एकतर दोन बायकांनी सगळं नाटक पेलून धरलं त्याचं मला खूप कौतुक वाटलं. दोघींचा अभिनय सुरेख आणि गळाही. नाटकाचं नेपथ्य हा माझ्या दृष्टीने फार नवलाईचा भाग राहिलंय. ह्या नाटकाचं नेपथ्य खूपच सुरेख होतं. प्रकाशाच्या माध्यमातून इंद्रायणीच्या पात्राचा जो देखावा उभा केलाय त्याला तोड नाही. आवलीच्या घरातलं छोटं स्वयंपाकघर, दोघी नदीकाठी असताना पाउस येणं, रखुमाईनं इंद्रायणीच्या पात्रात लुगडी धुणं, स्वयंपाकघरात भाकर्या भाजणं हे सगळे प्रसंग जिवंत करण्यात नेपथ्य, प्रकाशयोजना आणि अभिनय तिन्हीचा सुरेख संगम झालाय. एक वेगळ्या धर्तीचं नाटक पाहिल्याचं समाधान पुरेपूर मिळालं.

आता हेम्लेटबद्दल. “टू बी ऑर नॉट टू बी' ह्या वाक्याने अजरामर झालेला हा डेन्मार्कचा राजपुत्र. कथा तशी ढोबळमानाने माहित असली तरी हेम्लेट, त्याचा बाप, आई आणि काका ह्या पात्रांखेरीज अन्य पात्रं मला माहित नव्हती. ह्या नाटकाशी झी मराठीचा काहीतरी संबंध आहे एव्हढं वाचलं होतं. त्यामुळे "टू परचेस ऑर नॉट टू परचेस' असा प्रश्न तिकीटाबद्दल पडणं साहजिक होतं. कारण टुकार सिरियल्स काढणे आणि चांगल्या सिरियल्सचीसुध्दा वाट लावणे ह्या उद्योगात झी मराठीवाल्यांचा हात कोणी धरू शकत नाही. बरं, कथानक विदेशी, त्यातली पात्रं, संस्कृती, संवाद, पोशाख सगळं विदेशी. हे सगळं ह्यांना कितपत झेपेल अशी शंका होतीच. पण धीर करून तिकीट काढलंच.

नाटक सुरु होतं तेच मुळी हेम्लेटच्या मित्राला, होरेशिओला, रात्रीचे गस्त घालणारे पहारेकरी राजाच्या वेषातली एक विचित्र आकृती आपल्याला दिसली असं सांगतात त्या प्रवेशाने. रात्रीची गूढता, महालाच्या प्रवेशद्वाराजवळची सुरक्षा आणि अचानक प्रकट होणारी पांढर्या वेषातली ती आकृती सगळं इतकं सुरेख जमलं होतं की आपण तिकीट काढून योग्य तेच केलं ह्याची मला खात्री पटली :-) नाटक उत्तरोत्तर रंगत गेलं. काही अपवादात्मक शब्दबंबाळ संवाद वगळता नाटकाचं विदेशीपण फारसं जाणवलं नाही हे नाटकाच्या टीमचं यशच म्हणावं लागेल. हेम्लेटच्या कामासाठी सुमित राघवनला खूप टाळ्या पडल्या पण मला खरं सांगायचं तर त्याच्यापेक्षा क्लॉडीयस झालेल्या तुषार दळवीचा अभिनय जास्त आवडला. क्लॉडीयसचा धूर्तपणा, कावेबाजपणा, त्याला वाटणारी हेम्लेटची भीती सगळं सगळं त्याने डोळे, आवाज आणि अंगबोलीतून सही वठवलंय. आता हा आणखी काय कारस्थानं करणार आहे अशी रास्त भीती आपल्याला नाटकभर वाटत राहते. त्याखालोखाल मला होरेशिओ झालेल्या आशिष कुलकर्णीचं काम आवडलं. हेम्लेटविषयीची काळजी, त्याला मदत करायची इच्छा, त्यातून आलेलं हताशपण त्याने सुरेख दाखवलाय. भूषण प्रधानचा लेआर्टिस रुबाबदार वाटला. त्याची आणि हेम्लेट शेवटची लढाई लुटुपुटूची वाटली नाही हे विशेष. पोलोनियस मात्र थोडा विनोदी वाटला. मुग्धा गोडबोलेची पतीशी प्रतारणा करणारी, मुलाच्या वेड्या आचरणाने भांबावलेली, त्याला सत्य कळल्यावर त्याला घाबरणारी आणि शेवटी पश्चात्तापदग्ध होणारी राणी गरत्रुड (काय पण विचित्र नाव!) भावली. पण मनवा नाईकची ओफेलीया काही मला कळली नाही. कदाचित कधीकाळी मूळ नाटक वाचलंच तर समजेल अशी आशा आहे.

सुरुवात तर चांगली झालेय. बघू या ह्या वर्षी अजून कुठली नाटकं पाहायला मिळतात ते. :-)

Supernatural, S13, E22

With one more episode to go till the Season Finale, the matters are coming to head. I was so afraid the evil Castiel is going to trade places with the good one without the Winchesters having any clue about it. But fortunately, he is dead. It was heartening to see Dean looking out for Ketch. Was it a tear I saw Lucifer shedding? Going by what dear old Gab said, that looks well nigh impossible. And Gab should know.

But I am more worried about the fact that Sam has done a lot of damage to Jack's future by keeping Lucifer in the Apocalyptic world. The very least Sam, Dean and Castiel could have done in the bunker is to reach out to Jack as he sat brooding among the celebrating crowd. Sam has helped make a hero out of Lucifer and that just won't do in the bigger scheme of things. I wonder - now with Gabriel dead and Lucifer in the other world, does Rowena have enough Grace to open the rift to send these people back to the other world to fight Michael?

Two more questions. One, if the Apocalyptic world has its version of Michael and Castiel, why doesn't it have a Crowley? And two, does every alternate world have its own version of the Heaven? Theoretically, it shouldn't. No matter how many worlds God created, there should be only one Heaven and one God. Right?

Supernatural, S13, E21

You would think the Winchesters would have learnt from their mistakes by now. But no! The first one was taking Sam to the Apocalyptic world. We all know he is good when it comes to the desk job and research but doing field work is, to put it mildly, not his cuppa coffee. Dean should have put his foot down more heavily. And the second was to leave Rowena alone with Lucifer. Sooner or later he was gonna charge through the rift.

As expected, Sam got himself killed and then resurrected by Lucifer, thus putting him in the Archangel's debt. Lucifer alone was a bad enough idea. Lucifer, reunited with his son, is a colossal mistake. Or should I say one of 'cosmic proportions'.

Oh, and that episode between Rowena and Gabriel was totally uncalled-for. BTW, if I were Rowena, I would have hit on Castiel instead. ;-)

Supernatural, S13, E20

Wait.....what is a Norse god again? And who the hell is Loki? When I first heard the name I thought of the Avengers. But looks like this one is just a namesake. The deals and counter-deals in this episode were convoluted enough to give the corporate world a run for their money. On top of all this, we are expected to keep track of complicated names like Fenrir and Sleipnir. I mean, seriously, who names their kids like this?

Well, I am glad their whole family is dead and hope they stay dead for the rest of the seasons of this series. Going by the precedent set by the main characters, the chances of that happening are only slightly lower than that of a snowflake in hell.

I ain't sure how much of a help Gabriel is gonna be to the Winchesters' holy mission but as they say, the more the merrier!

Supernatural, S13, E19

Whoa! Now angel Naomi joins the group of those who have been presumed dead but are very much alive and kicking. I didn't know Heaven could experience power fluctuations like a remote village in a Developing country. Not sure if to be happy or sad that it also has less than a Baker's Dozen of angels left. Actually, this whole Heaven, Hell, angels and demons thing is getting way too incomprehensible for us non-Christian souls.

I am still finding it hard to believe that Rowena is now grieving over Crowley - the son she never cared a dime for while he was alive. Of course, the feeling was mutual. I also seem to have lost count of the number of times Sam has found himself to be in the role of a sacrificial lamb. Of course, since we all know that Sam cannot, or will not, die - at least till the final season, and that Mark Sheppard aka Crowley isn't coming back to the show,  it was logical to guess that she would fail in her attempt.

The only interesting thing to know was that Sam will be the one to finally kill Rowena. Now that will be a scene worth watching. Going by Sam's performance in the killing department, he will argue with everyone in sight 'till kingdom comes' (literally and figuratively!) and poor Rowena will end up killing herself out of sheer boredom. :-)

Supernatural, S13, E18

I guess this season is all about bringing back the Dead or those presumed to be dead. Last season's Finale saw departure of Castiel, Mary, Rowena and Crowley. Only Crowley has stayed dead so far without any hope of being resurrected - I guess simply because Mark Sheppard has categorically ruled out returning to the show. As if this wasn't enough, we saw the return of Arthur Ketch, Bobby and Kevin Tran in this season - though to be sure, the last two are from the parallel universe. And now the newest addition to this group seems to be Charlie Bradbury!

I had forgotten that Gabriel was dead. Turns out he wasn't dead after all. Surprise! It was a mistake to leave Sam and Castiel to take care of him. He easily outsmarted them to slip out after his needs were met. The only silver lining in this whole sordid episode was Gabriel's bumping off of Asmodeus before doing the Houdini act. That's one less matter to take care of by the time the Finale rolls over.

The Rooster Bar – John Grisham

I set foot in the library after more than 6 months and immediately realized why I had been feeling sort of lost these past few months. After working my way through the 5-6 magazines (called दिवाळी अंक in Marathi) purchased during Diwali, I was reading only the financial magazines and daily newspapers. Somewhere deep within I wasn’t happy and now I knew why.

The library seemed to have got a whole bunch of new books. I saw the next installment in Amish Tripathi’s Ramayan series. I had read his Scion Of Ikshvaku a couple of years back but suspect that I have forgotten most of the plot (I know it is a take on Ramayana, a story almost all Hindus know by heart. But there are a few twists which I am sure have gone out of my mind by now). This installment seems to be about Princess Sita. I was sorely tempted to reach for it but didn’t because to make sense of it I would have to again go through the first novel in the series. And then repeat the whole exercise when the next installment comes along in a few years. Better to wait and read everything in one go.

But John Grisham has always been a favorite. The plot outlined on the back cover seemed pretty interesting and though one of my new year resolutions is to read as many Marathi books as I possibly can, I decided to start slow. Maybe an English novel or two will do. Hence The Rooster Bar.

It’s probably safe to say that though the plot sounded interesting to begin with, I found it rather unconvincing. Who in their right mind would throw away all the work and toil of past semesters to chuck it all during the last one and head for the sure uncertainty and risk in practicing law without license or degree? I couldn’t find it in my heart to sympathize with Mark, Todd and Zola. The enterprise seemed doomed from the beginning and I wasn’t at all surprised when it all falls apart in the end. Well, sort of. But I also suspect that part of the reason why I felt the novel was such a letdown is because we all are used to the protagonists succeeding in their chosen endeavors – no matter how impossible the task, how insurmountable the difficulties and how hopeless the situation. Zola’s failure to secure any clients, the team’s mishandling of the medical malpractice case and their total ineptness, naivety, not to mention sheer stupidity in making it easy for the FBI to get on their tail made the story too close to real life. If it’s a fiction, it has to have that sliver, however thin, that separates it from reality. That sliver seemed practically non-existent here.

I am not sure if this is the first Grisham novel that I didn’t like. But I sure hope it’s the last.