अर्ज किया है.....

वापसीका सफ़र अब मुमकिन ना होगा
हम तो निकल चुके है आँखसे आसूकी तरह

(Forwarded)

'असा बालगंधर्व' - अभिराम भडकमकर

माझं आणि संगीत नाटकाचं कधी जमेल असं वाटत नाही. मी म्हणजे 'ते ऊ, आ वगैरे आपल्याला काही कळत नाही' असं म्हणणाऱ्यापैकी. पण कुठेतरी 'बालगंधर्व, बालगंधर्व' म्हणतात ते कसे होते ह्याबद्दल एक अमाप कुतूहल होतं. त्यांनी स्त्रीवेश धारण करून संगीत नाटकांतून कामं केली, गाणी म्हटली आणि ते तुफान लोकप्रिय होते एव्हढी जुजबी माहिती होती. एकाच प्याला, सौभद्र वगैरे काही नाटकांची नावं ठाऊक होती. 'दादा ते आले ना' ह्या संवादाविषयी कुठेकुठे वाचलं होतं. तरीही 'एक पुरुष बाईच्या वेशात काम करायचा' ही गोष्ट माझ्या पचनी पडलेली नव्हती. कदाचित हिंदी आणि मराठी सिनेमांतून बाईच्या वेशात पुरुष कलाकारांनी केलेला आचरटपणा पाहिल्यामुळे असेल.  त्यामुळे एकुणात तेव्हाच्या काळात लोकांनी त्यांना डोक्यावर घेतलं म्हणजे त्यांची सहनशक्ती अमर्याद असली पाहिजे असंच माझं गंधर्वयुगाबद्दल मत होतं. तरीही आपल्या संस्कृतीचा वारसा असलेल्या ह्या काळाबद्दल माहिती मिळावी म्हणून मी अभिराम भडकमकरांनी लिहिलेलं वाचायला आणलं.

चरित्र म्हटलं की त्यात रुक्ष अशी तारखांची किंवा प्रसंगांची वर्णनं असणार हा माझा समज पुस्तकाने खोटा ठरवला. बालगंधर्व म्हणजेच नारायणराव राजहंस ह्यांचं बालपण, रंगभूमीवरचा त्यांचा प्रवेश, बहरलेली कारकीर्द खूप छान पद्धतीने मांडलंय. त्यानुषंगाने तेव्हाच्या काळातल्या बाकीच्या नाट्यसंस्था, केशवराव भोसल्यांसारखे नट, शाहूमहाराजांसारखे राज्यकर्ते ह्यांचीही एक झलक मिळते. नरुभाऊ, दिनू ही पात्रं काल्पनिक आहेत असं लेखकाने प्रस्तावनेत सांगूनसुध्दा आपण ते विसरून जावं एव्हढी ती खरी उतरली आहेत. सौभद्र, मानापमान वगैरेंच्या नाट्यप्रयोगांचं इतकं सुरेख वर्णन लेखकाने केलंय की पडदा उघडण्याआधी उद् फिरवला जाताना ठेवणीतले कपडे घालून नटूनसजून आलेल्या मराठी मंडळीमध्ये आपणही जाऊन बसावं, पडदा उघडायची वाट पहावी आणि 'दादा ते आले ना' म्हणट गंधर्वांनी प्रवेश केला की कडकडून टाळी द्यावी असं मलाही वाटू लागलं. खरंच Time Travel करता आलं असतं तर किती बरं झालं असतं ना.

खरं सांगू का? पुस्तक वाचताना गंधर्वांच्या अव्यवहारीपणाचा खूप राग येत होता. ज्याच्या जीवावर कंपनी चालते आणि ज्याच्यामागे संसाराचा गाडा आहे अश्या माणसाने अव्यवहारी असणं हा अक्षम्य अपराध आहे. 'कलाकाराने कला जपावी. व्यवहारी असू नये' असं म्हणणं म्हणजे त्या कलाकाराच्या आयुष्याची परवड करणंच. हे असंच वाटत होतं मला. पण मग वाटलं की दुसरं टोक गाठून फार व्यवहारी होऊन कलेचा बाजार मांडणंही वाईट. सुवर्णमध्य हवा. तो कोणाला साधता आला आहे आयुष्यात? मग बिचारे गंधर्व तरी अपवाद का असावेत?

तरीही गोहरपायी लग्नाची बायको दुरावली, जवळची माणसं तुटत गेली तरी ते शांत राहिले ह्याचं मला आश्चर्यही वाटलं, वाईटही वाटलं आणि रागसुध्दा आला. त्यांची परवड सुरु झाली तेव्हा 'चांगली शिक्षा झाली, बायकोची परवड केलीत काय' असा विचार आला मनात. माझी सहानुभूती लक्ष्मीवहिनीनाच. पण पुढे पुढे सगळं वाचणं असह्य झालं. त्यांची चूक होती हे मान्य न करायला मी गंधर्वभक्त नाही. पण ती मान्य करूनही पोटात कुठेतरी तुटत राहिलं. त्याच्यावर श्रध्दा, भक्ती असलेली एव्हढी माणसं होती पण एकालाही त्यांची परवड थांबवता येऊ नये? हे कसं शक्य आहे? एखाद्याला बरबाद व्हायचंच असेल तर इलाज नाही हेच खरं कां? काहीही म्हणा, "हे चरित्र आहे आत्मचरित्र नाही" हे माहीत असूनही गोहरचं गंधर्वांवर प्रेम होतं हे मान्य करायला निदान मी तरी तयार नाही. नुस्तंच आकर्षण होतं ते. ते त्यांना कळलं नाही ही त्यांची शोकांतिका. ते तिचं म्हणणं का ऐकत राहिले हे कोडं विचार करकरूनही मला अद्याप सुटलं नाहीये. पण एक थिअरी आहे. त्यांचा स्वत:चा स्वभाव मृदु होता. लक्ष्मीवहिनी संपन्नतेच्या काळात नवऱ्याचा शब्द खाली पडू न देणार्या आणि नंतर संसारातल्या कटकटीनी गांजलेल्या. भोवताली सगळे भक्त. माणसांच्या ह्या पसाऱ्यात एखादा भक्कम आधार मिळावा असं गंधर्वांना कदाचित वाटलं असेल. तो त्यांना गोहरच्या रुपाने मिळाला. आणि पुढे त्याची सवय झाली. मग पुढे कधीतरी आपण आपल्या माणसांवर केलेल्या अन्यायाची बोच, त्यातून आलेलं अपराधीपण आणि स्वत:ला शिक्षा झाली पाहिजे असं काहीतरी तर्कट असाव.  'टाळी एका हाताने वाजत नाही' हे मान्य करूनसुद्धा गोहर गेली तेव्हा माझ्या डोळ्यात पाणी नाही आलं. उलट 'पृथ्वीतलावरची घाण गेली' असंच वाटलं. ती गेल्यावर गंधर्वांची जबाबदारी घ्यायला कोणी कां पुढे आलं नाही ह्या प्रश्नाचं उत्तर मिळालं नाही. मग गोहर म्हणत होती तेच खरं होतं का? लोकाना नुसतं त्यांचं देवत्व हवं होतं पण त्यांच्यातला माणूस कोणाला नको होता.

गंधर्वांनी व्ही शांतारामांच्या संत एकनाथांवरच्या बोलपटात काम केलं होतं ही माहिती मला नवीन होती. आता कुठे पहायला मिळेल कां हा चित्रपट?

पुस्तकं वाचून संपलंय. आपण ते वाचून बरं केलं कां उगाचच वाचलं हे मला अजूनही ठरवता आलेलं नाहीये. एक महाराष्ट्रीयन म्हणून त्या काळाशी माझं अदृश्य नातं आहे. त्याची माहिती मला असायला हवी ह्याबद्दल दुमत नाही. ह्या पुस्तकाने त्याबद्दल अधिक जाणून घ्यायची उत्सुकता लागली आहे. हेही नसे थोडके.

पण मला हेही माहीत आहे की त्यातली काही पानं वाचल्यावर मला ते मिटून ठेवायला लागणार आहे. काही पानं पुन्हा न वाचलेलीच बरी.

The Descendents

George Clooney hasn't been known much for his acting skills. The closest he has come to that is squinting his eyes & creasing his forehead while asking something with a confused look on his face or while giving an awkward smile. But when I was told that he has done some decent amount of acting in the movie 'The Descendents' my first reaction was to laugh it out. But I decided to give it a shot anyways. The TVs do come with a remote that changes channels at the press of a button, don't they? No worries there, no wasted time.

The story is about a guy, Matt King, who is average in the sense that he has a wife, 2 kids and a profession to keep him rather busy. What is not average is that his family owns a vast estate in the state of Hawaii. Then one day, his wife gets injured in some adventure sport and goes into coma with not a hope of ever coming out of it again. He is rather unsure of how to look after his younger daughter and so he brings back the elder one from her resident school. If the younger daughter is unruly, the elder one is a study in Disobedience. She doesn't get along with her father and somehow seems to resent her mom. Matt is perplexed at this till she tells him that his wife was cheating on him and that almost everybody knew about it except for him because he was just too busy. He wants to find out who is wife's lover was and is aided in this effort by his daughter and her rather idiotic boy-friend. The movie also has a subplot where Matt's extended family of cousins is trying to come to consensus about what to do of their Hawaiian estate.

I agree, this is not an Oscar-worthy performance from Clooney. But he does surprise you because he walks, talks and behaves like a father of 2 kids. It doesn't look as if some playboy has been trying his best to look like one. He seems reasonably frustrated, angry and confused - given his situation. And boy! does he look handsome even after all these years!

On a lighter note, I really loved one dialogue where Matt minces no words when he tells his daughter's boy-friend what he thinks of him - You are 100 miles away from Smartsville! :-)

Mehmood, Man of Many Moods - by Hanif Zaveri.

What comes to your mind when actor Mehmood's name is mentioned? I will tell you what comes to my mind - a son narrating the story of his horror film to his father, a Hyderabadi cook unleashing chaos in the kitchen while dancing in his dream sequence, a father taking care of his polio-affected child and yes, the hapless south Indian music teacher harassed by Kishor Kumar and Sunil Dutt. Barring a few cases, his reel life was all fun and frolic. I had no idea that that his real life would be miles away from it.

But that was before I read 'Mehmood - man of many moods' by Hanif Zaveri. The book covers many chapters of the actor's life - his family, his wives, his movies, his co-actors and the trials and tribulations of his personal as well as professional life. There are interesting glimpses into the lives of some other filmy personalities of that era like e.g. legendary actress Meena Kumari or actress Aruna Irani. The author presents facts where they are known or can be corroborated by others. If he does not know anything, he refrains from making any conjectures. But he has been candid throughout. There is almost no attempt to glorify the subject of his book. What is black is presented as black. That is kind of rare, I think. A chapter by Mehmood, at the end of the book, is worth reading as well.

I wonder, as I have always had, if the tragedies in the lives of the celebrities are as massive as their triumphs or do they just seem like that?

The board outside Mahim church often displays witty, thoughtful messages. Yesterday, it displayed the following:

And the Oscar for the Best Supporting Role goes to

God Almighty!

Last week, a friend forwarded this to me:

The letters A, B, C & D do not appear in the spellings of numbers 1 to 99.

D appears for the first time in HUNDRED.
C appears for the first time in CRORE.
B appears for the first time in BILLION.
A appears for the first time in THOUSAND.

अर्ज किया है…

जान कर  भी वो मुझे जान  नही पाए
आज तक वो मुझे पहचान नहीं पाए
खुद   ही कर  ली बेवफ़ाई हमने दोस्तों
ताकि उन पर कोई इल्जाम ना आये

(From the internet)

Last week, I was watching a program on the Discovery channel about the Nagarhole national park in Karnataka. It showed how different animals there cope with the change of seasons. While following a herd of wild elephants, the narrator drew the viewers’ attention to a blind female elephant with her little one. He commented that it looked like female was shot when she entered a plantation, thus separating the two from their herd and that the going was likely to get pretty tough for both of them.

When the season changed to summer and dry parched land, the camera captured the two again – fresh green grass was hard to come by so the mother was starving and the baby, who was entirely dependent on his mom’s milk, looked positively malnourished. It hurt to see the baby suffer like that.

Inevitably, the show then captured the arrival of the monsoon and the change in the look of the land. But there was no mention of the baby elephant and its mother. The show simply left the viewers wondering whether they survived or not.

I just hope that they did. :-( L

Jaggu Jaundice

Danny Diarrhea

Tatya Typhoid

If you think these are names of characters from some gangster movie, think again. These characters are part of the ads by Domex, the toilet cleaning product. I agree, the rest of the ad, though effectively depicting what exactly the product is all about, is rather unappetizing. It shows assorted germs leaping out of an Indian toilet straight on to the towels or tooth brushes of hapless unsuspecting human beings. One can’t, of course, rule out the shock value - makes you almost dash to the nearest store selling the product.

I, however, have taken a liking to the imaginatively titled characters. I hope there are more of them in the offing.